Wat zijn de drie grootste misvattingen over inflatie?

Misvatting 1. De oorzaak van inflatie

De onderliggende oorzaak van inflatie is het in omloop brengen van extra geld. Wanneer een centrale bank de totale geldvoorraad verhoogt door meer geld in omloop te brengen, wordt de huidige geldvoorraad minder waard. Stel dat je $ 100 hebt en de totale geldvoorraad $ 1000 bedraagt. Als de totale voorraad wordt verdubbeld tot $ 2000 kun je met jouw $ 100 ineens de helft minder kopen.

Er zijn drie soorten inflatie die vaak worden verward met de oorzaak in plaats van het effect dat het verhogen van de totale geldvoorraad heeft. Uiteindelijk zijn al deze soorten inflatie een gevolg van de toegenomen geldvoorraad. Dit zijn de drie soorten inflatie:

• Bestedingsinflatie
• Prijsinflatie
• Ingebouwde inflatie

Bestedingsinflatie

Bestedingsinflatie is waar de meeste mensen aan denken bij het woord inflatie. Hierbij is er sprake van een toenemende vraag aan goederen en diensten. Dit jaagt de prijs omhoog, omdat meer mensen achter hetzelfde aanbod aangaan.

Een goed voorbeeld hiervan is de toestand van de reisbranche nadat de coronalockdowns werden opgeheven. De vraag naar tickets schoot omhoog zonder dat de reisbranche kans had gehad om het aanbod op te schroeven. Dit leidde tot meer vraag dan aanbod, waardoor reisbureaus de ticketprijzen verhoogden om de vraag te doen dalen.

Prijsinflatie

Prijsinflatie hangt vaak nauw samen met bestedingsinflatie. Dit gebeurt wanneer de kosten van grondstoffen stijgen, waardoor producenten en bedrijven hun prijzen verhogen, ongeacht de vraag.

Een goed voorbeeld is wanneer ingrediënten duurder worden. Restaurants verhogen dan hun menuprijzen, ongeacht het aantal klanten (de vraag).

Ingebouwde inflatie

Ingebouwde inflatie is meestal een gevolg van de andere twee soorten inflatie. Werknemers kunnen om opslag vragen om de gestegen kosten als gevolg van de bestedings- en prijsinflatie op te vangen.

Werkgevers komen dan voor een keuze te staan: de lonen verhogen om te kunnen blijven concurreren, of te maken krijgen met een tekort aan arbeidskrachten. Werkgevers geven de stijgende kosten vervolgens door aan hun klanten door de prijzen te verhogen. 

Misvatting 2. Inflatie is zinloos

Tegenwoordig is de Amerikaanse dollar de sterkste valuta ter wereld, die daarom wereldwijd als reservemunt wordt gebruikt. De Amerikaanse dollar zoals we die nu kennen, is ontstaan onder de Federal Reserve Act van 1913. In die tijd gold in de Verenigde Staten een gouden standaard, waarbij de waarde van de dollar gekoppeld was aan de goudreserves van het land.

Pas na de Tweede Wereldoorlog aanvaardden andere landen de Amerikaanse dollar als wereldwijde standaard. Dit gebeurde in 1944, tijdens de Conferentie van Bretton Woods, toen 44 landen afspraken hun nationale valuta voortaan aan de Amerikaanse dollar te koppelen in plaats van aan goud.

Deze overeenkomst zorgde ervoor dat de centrale banken een vaste wisselkoers met de dollar konden handhaven. In ruil hiervoor stond de VS andere landen toe de dollars in hun bezit in te wisselen voor goud. Aangezien de Amerikaanse dollar werd gedekt door goud, waren de valuta’s van de andere landen indirect gekoppeld aan de waarde van goud, die $ 35/gram bedroeg.

In 1971 liet President Nixon de goudstandaard los, waardoor andere landen hun dollars niet langer konden inwisselen voor goud. Hiermee kwam er een einde aan de overeenkomst van Bretton Woods.

De Amerikaanse dollar behield zijn positie als wereldwijde reservemunt, maar werd niet langer gedekt door een tastbaar betaalmiddel.

Dit gaf de Amerikaanse overheid directe controle over de hoeveelheid geld die in in omloop werd gebracht. De VS begon de geldstroom te verhogen om nieuwe projecten te kunnen bekostigen, wat uiteindelijk leidde tot The Great Inflation. Dit was in feite het begin van de Modern Monetary Theory, ofwel de moderne geldtheorie.

De Amerikaanse centrale bank streeft naar een jaarlijkse inflatie van 2-3% om mensen aan te moedigen hun geld uit te geven in plaats het op de spaarrekening te zetten. Als de VS echter in een korte periode te veel geld in omloop brengt, zien we een sterke stijging van de inflatie, zoals in 2022.

Misvatting 3. Inflatie is voorspelbaar

Er zijn een paar manieren om een periode van hoge inflatie op te lossen of in ieder geval te doorstaan. De eerste manier is door het bezit van activa die hun waarde op de langere termijn behouden.

Van oudsher werd dit gedaan met goud, aandelen en onroerend goed. Als de inflatie stijgt, neemt ook de waarde van deze activa toe.

Dit is een uitstekende optie als het financieel haalbaar is. Dit is echter voor maar weinig mensen het geval en zal uiteindelijk leiden tot nog meer ongelijkheid. De rijken worden rijker, terwijl de middenstand en arbeidersklasse hun vermogen zien verdampen in een poging de inflatie bij te benen.

Inflatie kan worden afgeremd door de totale geldvoorraad te verlagen. Dit gebeurt wanneer de centrale bank de rentetarieven verhogen.

Als de rente wordt verhoogd, wordt er minder geld geleend.

Bedrijven kunnen dan besluiten om niet verder in hun onderneming te investeren aangezien het afsluiten van een lening duurder is. En mensen met een variabele hypotheek- of kredietrente worden mogelijk gedwongen hun activa te verkopen als de rente te veel stijgt.

Als de rente te snel of te sterk stijgt, kan deze methode uiteindelijk tot een recessie leiden . Het kan ook leiden tot overheidsbezuinigingen, omdat de overheid minder geld te besteden heeft.

Conclusie: De toekomst van inflatie

Bitcoin zou een alternatief kunnen bieden. Niet als een bescherming tegen inflatie, maar als een manier om er voorgoed vanaf te komen. Bitcoin is een cryptovaluta met een absolute schaarste van 21 miljoen bitcoin. Hierdoor is het in wezen de meest waardevaste munt ter wereld.

De terugkeer naar een soort moderne goudstandaard zou overheden een alternatief kunnen bieden;een alternatief waarbij ze alleen kunnen uitgeven wat gedekt of geleend wordt, met het risico op verlies. Dit zou de geldprinter wegnemen als oorzaak van een hogere inflatie.